رادیو تراپی(پرتودرمانی) و مراقبت های لازم در طول انجام آن
رادیوتراپی یا پرتودرمانی درمانی برای سرطان است که در طی آن از پرتوهای انرژی شدید یا مواد رادیو اکتیو برای نابودی سلول های سرطانی استفاده می شود.رادیو تراپی با آسیب به DNA سلول ها باعث مختل شدن روند رشد و تکثیر سلول ها می شود، متاسفانه نه تنها سلول های سرطانی بلکه سلول های سالم نیز دچار اختلال می شوند. هدف از رادیو تراپی از بین بردن بیشترین تعداد ممکن سلول های سرطانی و کمترین تعداد ممکن سلول های سالم است. خوشبختانه بیشتر سلول های سالم بعد از اتمام دوره درمان می توانند آسیب های ناشی از تابش را جبران کنند و خود را ریکاوری کنند. سلول های سرطانی آسیب دیده به مرور زمان (و نه به صورت فوری و یکباره) می میرند و بدن آنها را دفع می کند. برای آسیب کافی و نابودی سلول های سرطانی روزها و گاهی هفته ها زمان لازم است.
انواع رادیوتراپی
رادیو تراپی بیشتر مواقع اشاره به رادیو تراپی با پرتوهای خارجی دارد که در طی آن پرتوهای با انرژی بالا ( بیشتر مواقع پرتو های اشعه ایکس، اما ممکن است از انواع دیگر اشعه نیز استفاده شود.) از یک دستگاه شتاب دهنده خطی ساطع می شوند و با تنظیمات خاص، با هدف قرار دادن یک نقطه از بدن به صورت متمرکز، اشعه به بدن بیمار تابیده می شود، در حین انجام رادیو تراپی دستگاه با حرکت اطراف شما اشعه را با زوایای متفاوت بر نقطه مورد تمرکز می تاباند تا تاثیر گداری بیشتری داشته باشد. این روش درمانی موضعی محسوب می شود.
در روش دیگر رادیو تراپی از منبع داخلی برای تابش اشعه استفاده می شود که می تواند جامد یا مایع باشد. منبع جامد تابش اشعه(به شکل دانه،روبان یا کپسول) می تواند در نزدیکی یا درون سلول های سرطانی کاشته شود که به این روش براکی تراپی می گویند ، براکی تراپی نیز یک درمان موضعی ست و فقط یک قسمت خاص از بدن را مورد درمان قرار می دهد. منبع جامد به طور موقت اشعه ساطع می کند و بعد از مدتی خاموش می شود.
رادیو تراپی با منبع مایع درمان سیستمیک نامیده می شود. در این روش مایع درمانی با خون به همه قسمتهای بدن به دنبال یافتن و از بین بردن سلول های سرطانی انتقال می یابد. این روش از طریق خوردن مواد رادیو اکتیو به صورت مایع، از طریق تزریق و ... قابل انجام است. با تابش سیستمیک مایعات بدن شما مثل عرق،بزاق،ادرار و ... برای مدت طولانی باعث تشعشع می شوند.
انتخاب این که کدام روش برای کدام بیمار استفاده شود به عوامل گوناگونی بستگی دارد،این عوامل شامل:
- نوع سرطان
- سایز تومور
- محل تومور
- فاصله با بافتهای سالم نزدیک به تومور که حساس به اشعه هستند، چقدر است؟
- اینکه بیمار درگیر با سرطان دیگری هست یا نه؟
- سلامت عمومی بیمار و تاریخچه پزشکی و درمانی اش
- سن بیمار و دیگر مشخصات فردی
چه زمانی و برای کدام دسته از بیماران سرطانی رادیوتراپی انجام می شود؟
تقریبا بیش از نیمی از مبتلایان به سرطان رادیو تراپی را به عنوان بخشی از درمان خود دارند. همچنین رادیو تراپی برای درمان بعضی تومورهای غیر سرطانی نیز استفاده می شود. پزشک ممکن است به دلایل مختلفی و در زمان های مختلفی از دوره درمان رادیوتراپی تجویز کند:
- به عنوان تنها درمان سرطان
- قبل از جراحی برای کوچک کردن یک تومور سرطانی
- بعد از جراحی برای توقف رشد و از بین بردن سلول های سرطانی باقیمانده
- به صورت ترکیبی همراه با درمان های دیگر مثل شیمی درمانی برای از بین بردن سلول های سرطانی
- در سرطان های پیشرفته برای کاهش علایم ناشی از سرطان و یا تسکین درد
عوارض پرتودرمانی
عوارض جانبی رادیو تراپی بستگی به چند عامل مختلف دارد، مثلا اینکه:
- اینکه کدام قسمت بدن در معرض تابش قرار دارد.
- دوز تابش چقدر است.
گاهی بیماران هیچ عارضه جانبی را تجربه نمی کنند و گاهی با چند عارضه درگیر می شوند. بیشتر عوارض موقتی هستند (بعد از اتمام دوره درمان از بین می روند.)و معمولا قابل کنترل هستند.
|
بخش مورد درمان بدن |
عوارض جانبی شایع |
|
هر قسمتی |
ریزش موها، خارش، سوزش و تیرگی نسبی پوست در محل درمان، گاهی تشکیل نواحی عروقی به شکل مویرگهای قرمز سطح پوست که ممکن است برای مدت طولانی بماند، خستگی ،کاهش اشتها،سو هاضمه، کاهش وزن، اضطراب و افسردگی، تورم و درد در ناحیه تابش اشعه، |
|
سر و گردن |
خشکی دهان، دشواری در بلعیدن، گلو درد، تهوع، مشکل چشایی، زخم شدن دهان، پوسیدگی دندان |
|
قفسه سینه |
مشکل در بلعیدن،مشکلات تنفسی به شکل سرفه های خشک، نفس تنگی و ... نشان داده می شود، لنف ادم، مشکلات قلبی به شکل بی نظمی های ضربان قلب که نادر است، |
|
شکم |
تهوع،اسهال،استفراغ |
|
لگن |
اسهال،تحریک مثانه، ادرار مکرر،اختلال عملکرد جنسی، گاهی نازایی |
بعضی عوارض جانبی ممکن است بعدا به وجود بیایند، مثلا در موارد نادری یک سرطان جدید متفاوت با سرطان اولیه (حتی چند سال بعد از درمان سرطان اول) بروز می کند.
قبل از انجام پرتو درمانی وضعیت قرارگرفتن بیمار بر روی میز پرتودرمانی کاملا شبیه سازی می شود به طوری که شما راحت بر روی میز قرار بگیرید و اگر نیاز به بالشتک یا نگهدارنده برای بیمار باشد استفاده می شود.علاوه بر راحتی بیمار این نکته که بیشترین مقدار اشعه به طور متمرکز به نقطه مورد نظر برسد نیز باید رعایت شود، منطقه مورد درمان با نشانگر موقت یا تتوی دایمی کوچکی نشانه گذاری می شود.
مقدار و نوع اشعه بر اساس نوع سرطان،مرحله سرطان، سلامت عمومی بیمار و اهداف درمانی توسط تیم پزشکی تعیین می شود.
برای بازیابی سلول های سالم در طل درمان،معمولا دوره درمان طی چند هفته انجام می شود. رادیو تراپی درمانی سرپایی ست و در حالت عای نیازی به بستری نیست.
معمولا 5 روز در هفته و طی چند هفته برای درمان زمان لازم است. هر جلسه 10 تا 30 دقیقه طول می کشد.
تیم رادیو تراپی در اتاقی در نزدیکی شما هستند و ارتباط صوتی و تصویری با بیمار دارند.
در طی درمان پزشک شما را برای بررسی میزان پاسخ دهی به درمان و همچنین برای کنترل عوارض چک می کند.
مقالات مرتبط
*درمان های تکمیلی سرطان پستان به چه درمان هایی گفته می شود؟* [1] *هورمون درمانی چیست؟* [2] *ایمونوتراپی(ایمنی درمانی) چیست؟*
======== متاستاز سرطان =========================================== متاستاز گسترش سلولهای سرطانی به نواحی دیگر بدن بیمار است که اغلب از طریق
*فیبروآدنوم پستان چیست؟* [1] *نشانه های فیبروآدنوم [2] * *علت ایجاد فیبروآدنوم** * [3] *انوع فیبروآدنوم‌ها* [4] *روش تشخیص فیبروآدنوم
======== پزشک چگونه بدخیم یا خوش خیم بودن توده پستانی را تشخیص می‌دهد؟ ======================== بانوان با مشاهده هر یک از موارد
با بالا رفتن سن بارداری؛ امکان همزمان شدن دوران بارداری با وقوع سرطان سینه؛ بویژه در آسیا که سن شروع سرطان سینه پایین
با توجه به مطالب مطرح شده در رابطه با نقش استرس در بالا بردن احتمال ابتلا به سرطان در زندگی در ویدیوی آموزشی نقش استرس
عوامل بالا بردن شانس ابتلا به سرطان پستان،گاه ارثی،گاه ژنتیکی ، گاه محیطی و گاهی نیز در اثر رفتار های غلط و ناشی از سبک
======== عوارض پرتو درمانی(رادیوتراپی) درمانی بسته به مقدار اشعه و پاسخگویی بیمار دارد در بعضی افراد میزان عارضه